Tại Công điện số 124/CĐ-Ttg ngày 30 tháng 7 năm 2025, Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu Bộ Tài chính kịp thời xử lý nghiêm theo quy định các trường hợp vi phạm, nhất là đối với các tổ chức, đơn vị, cá nhân có hành vi cố tình thanh toán bằng tiền mặt để trốn thuế, vi phạm pháp luật.
Từ ngày 01/7/2025, tất cả các giao dịch hàng hóa, dịch vụ mua vào (kể cả hàng hóa, dịch vụ có giá trị dưới 20 triệu đồng) bắt buộc phải có chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt để được khấu trừ thuế giá trị gia tăng đầu vào trừ một số trường hợp đặc thù theo quy định của Chính phủ.
(Theo điểm b khoản 2 Điều 14 Luật Thuế giá trị gia tăng 2024 có hiệu lực từ ngày 01/7/2025)
6 loại giao dịch doanh nghiệp không được sử dụng tiền mặt để thanh toán
Mua hàng hóa, dịch vụ từng lần từ 05 triệu đồng trở lên
Cơ sở kinh doanh phải có chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt đối với hàng hóa, dịch vụ mua vào (bao gồm cả hàng hóa nhập khẩu) từ 05 triệu đồng trở lên đã bao gồm thuế giá trị gia tăng.
Trường hợp mua hàng hóa, dịch vụ của một người nộp thuế có giá trị dưới 05 triệu đồng nhưng mua nhiều lần trong cùng một ngày có tổng giá trị từ 05 triệu đồng trở lên thì chỉ được khấu trừ thuế GTGT đối với trường hợp có chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt (khoản 3 Điều 26 Thông tư 181/2025/TT-BTC).
Giao dịch góp vốn, mua bán, chuyển nhượng phần vốn góp
– Các doanh nghiệp không sử dụng tiền mặt (tiền giấy, tiền kim loại do Ngân hàng Nhà nước phát hành) để thanh toán các giao dịch góp vốn, mua bán, chuyển nhượng phần vốn góp vào doanh nghiệp khác (theo Điều 3 Thông tư 09/2015/TT-BTC).
Trong trường hợp này, doanh nghiệp sử dụng các hình thức thanh toán sau:
- Thanh toán bằng Séc;
- Thanh toán bằng ủy nhiệm chi – chuyển tiền;
- Các hình thức thanh toán không sử dụng tiền mặt phù hợp khác.
– Trường hợp doanh nghiệp là nhà đầu tư nước ngoài, việc thực hiện thanh toán chuyển nhượng phần vốn góp của các nhà đầu tư nước ngoài tại công ty ở Việt Nam 100% vốn đầu tư nước ngoài thì không cần thực hiện qua tài khoản vốn đầu tư trực tiếp (DICA). Đồng thời, giao dịch chuyển nhượng phần vốn góp giữa các nhà đầu tư được thanh toán bằng ngoại tệ.
Lưu ý: Thanh toán giữa các nhà đầu tư nước ngoài thì không cần thực hiện thông qua tài khoản DICA, tuy nhiên giao dịch thanh toán được thực hiện giữa nhà đầu tư nước ngoài và nhà đầu tư Việt Nam thì cần thực hiện thông qua tài khoản DICA (khoản 1 Điều 10 Thông tư số 068/2019/TT-NHNN)
Các giao dịch vay, cho vay và thanh toán nợ lẫn nhau
Doanh nghiệp không phải tổ chức tín dụng không được phép sử dụng tiền mặt khi vay và cho vay lẫn nhau (khoản 2 Điều 6 Nghị định 222/2013/NĐ-CP), thay vào đó thanh toán bằng Séc, bằng ủy nhiệm chi – chuyển tiền hoặc hình thức thanh toán không dùng tiền mặt khác.
Giao dịch nộp tiền vào ngân sách Nhà nước
- Các đơn vị, tổ chức kinh tế có tài khoản tại ngân hàng nộp ngân sách Nhà nước (tiền thuế, phí, lệ phí, nộp phạt…) bằng hình thức thanh toán không dùng tiền mặt hoặc nộp tiền mặt tại ngân hàng để chuyển vào tài khoản của Kho bạc Nhà nước (khoản 1 Điều 1 Thông tư 136/2018/TT-BTC).
- Theo Thông tư 195/2015/TT-BTC, các loại hàng hóa sau phải có chứng từ thanh toán qua ngân hàng để được khấu trừ thuế tiêu thụ đặc biệt đầu vào:
- Nguyên liệu mua trực tiếp của nhà sản xuất trong nước phải có chứng từ thanh toán qua ngân hàng để được khấu trừ thuế tiêu thụ đặc biệt;
- Hàng hóa do các cơ sở sản xuất, gia công trực tiếp xuất khẩu ra nước ngoài gồm hàng hóa bán và gia công cho doanh nghiệp chế xuất (trừ ô tô dưới 24 chỗ ngồi bán cho doanh nghiệp chế xuất;
- Hàng hóa do cơ sở sản xuất bán hoặc ủy thác cho cơ sở kinh doanh xuất khẩu để xuất khẩu theo hợp đồng kinh tế;
- Hàng hóa mang ra nước ngoài để bán tại hội chợ triển lãm ở nước ngoài).
Doanh nghiệp có vốn Nhà nước không thanh toán bằng tiền mặt
Các tổ chức sử dụng vốn Nhà nước không thanh toán bằng tiền mặt trong các giao dịch, trừ một số giao dịch sau:
- Thanh toán tiền thu mua nông, lâm, thủy sản, dịch vụ và các sản phẩm khác cho người dân trực tiếp sản xuất, đánh bắt, khai thác bán ra mà chưa có tài khoản thanh toán tại ngân hàng.
- Thanh toán công tác phí, trả lương và các khoản thu nhập khác cho người lao động chưa có tài khoản thanh toán tại ngân hàng.
- Các khoản thanh toán để thực hiện nhiệm vụ quốc phòng, an ninh liên quan đến bí mật Nhà nước.
- Bên thanh toán thực hiện việc thanh toán hoặc bên được thanh toán nhận thanh toán tại các xã, phường, thị trấn thuộc địa bàn miền núi, vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới, hải đảo, khu vực nông thôn nơi chưa có tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán.
- Khoản thanh toán với giá trị dưới 20 triệu đồng, trừ trường hợp các khoản thanh toán trong ngày có giá trị dưới 20 triệu đồng cho cùng một mục đích, một đối tượng thanh toán nhưng tổng các khoản thanh toán này lớn hơn 20 triệu đồng.
Giao dịch chứng khoán cho khách hàng của công ty chứng khoán
Giao dịch chứng khoán cho khách hàng của công ty chứng khoán được thực hiện qua ngân hàng thương mại (theo khoản 2 Điều 17 Thông tư 121/2020/TT-BTC)
